Schone schijn

Jaren geleden heb ik eens een workshop gevolgd over foto-auteursrecht en de wijze waarop door het bewerken van foto's de waarheid geweld wordt aangedaan. In vroeger tijden werden Russische en Chinese leiders op groepsfoto's achteraf soms kunstig verwijderd, als ze in ongenade waren gevallen. Van recenter datum zijn beroemde foto's van prijswinnende fotografen waar iets mee mis bleek te zijn. Het fameuze beeld van het planten van een vlag door Amerikaanse strijdkrachten na de verovering van Iwo Jima: in scene gezet door de fotograaf. Beroemde foto's van Robert Capa, gemaakt tijdens D-Day in Normandië maar door een overijverige laborant achteraf te snel gedroogd tijdens het ontwikkelen, waardoor de emulsie deels smolt en het vervreemdende en indringende effect van de foto's tot gevolg had. En nog recenter omstreden digitale foto's, gemaakt door een oorlogsfotograaf in het Midden-Oosten, die zijn bewerkt om een sterker beeld te bereiken. Reden voor ontslag op staande voet van de betreffende fotograaf. Discutabel wat mij betreft, want de techniek gaat voort en dus is bewerking niet zo vreemd meer. Schrijvende journalisten jatten vaak volop van collega's, veranderen dat naar eigen goeddunken en dat noemen ze dan 'goed gedocumenteerd', maar als fotojournalist mag je blijkbaar nog bijna niks.

Ik dacht weer aan die workshop bij het bekijken van een klein filmpje op YouTube, dat dit weekend langskwam en zo fascinerend is dat ik het sindsdien al een paar keer bekeken heb. In de reclame is het veranderen van beelden geen enkel probleem, als het eindresultaat daardoor maar verleidelijker wordt. Dus mag je je oprecht afvragen wat er tegenwoordig aan foto's in allerlei bladen nog wel echt is. De firma Dove, die de credits verdient voor dit filmpje, stelt aan het slot terecht dat ons beeld van schoonheid is verstoord. Als je ziet in welke mate een meisje via Photoshop wordt veranderd, mag je dat best zorgwekkend noemen.