Foto

Dikke kans dat Pete Souza, fotograaf van het Witte Huis, deze week zijn finest hour ooit heeft beleefd. Zijn ijzersterke foto, gemaakt in de Situation Room van het Witte Huis tijdens de uitschakeling van Osama Bin Laden, is een gegarandeerde winnaar bij de verkiezing van de World Press Photo dit jaar. Een foto die wereldwijd de voorpagina's van vrijwel alle kranten haalde en meer zegt dan duizend woorden. Je ziet alleen een dozijn mensen die naar een televisiebeeld kijken, maar in al die eenvoud is het een krachtig beeld. De ontzetting op het gezicht van Hillary Clinton, de bescheiden plek van president Obama temidden van de militairen die de operatie aansturen.

Voorlopig is het ook het enige beeld waarmee de pers uit de voeten kan. De foto waar iedereen op wacht, die van een dode Bin Laden, ontbreekt nog steeds. Ik heb Obama als president van de VS behoorlijk hoog zitten. Een intelligent mens en een uitstekend spreker. Een verfrissende wereldleider, na twee termijnen van een president die niet opviel door zijn grote denkvermogen. Ik ga er van uit dat Obama de beste adviseurs ter beschikking heeft, ook op communicatiegebied. Hoe kan het dan dat nu de twijfel en onrust rondom de geweldadige dood van Bin Laden zo kan groeien? In de aanloop naar een snelle militaire operatie moet ook zijn nagedacht over de communicatie rondom de bekendmaking van het eindresultaat. Op de juiste manier gebracht is dat een flinke opsteker voor een president die last heeft van een tanende populariteit. Dat bleek ook meteen bij zijn eerste bekendmaking van de dood van de terroristenleider; flink wat procentjes in de polls erbij.

Ongetwijfeld is het de bedoeling geweest Osama niet levend zijn villa te laten verlaten. En dat zijn lichaam na afloop op de bodem van de oceaan zou eindigen was ook geen spontane beslissing. Maar de wereld verwacht, na de eerste bekendmaking van zijn dood, concreet bewijs. Foto's, video's, DNA-materiaal, eenduidige verklaringen van betrokken militairen. Tot nu toe blijven die bewijzen nadrukkelijk uit. De beelden zijn te gruwelijk, is het verhaal, en daarmee stimuleren ze onrust bij Osama-aanhangers. Maar de wereld is wel wat gewend; via YouTube hebben we de meest gruwelijke slachtpartijen, onthoofdingen en erger mogen aanschouwen. Iedere dag dat concreet bewijs uitblijft groeit de twijfel. Was het Bin Laden wel echt? Is hij in koelen bloede geliquideerd, hoewel hij geen verzet bood? En is dat aan de foto's te zien? Probeert de regering tijd te winnen om zaken te kunnen manipuleren? Waarom zegt een CIA-baas dat we de foto's zeker zullen zien en ontkent zijn eigen president dat één dag later in alle toonaarden?

Communicatief gezien allemaal niet echt handig. Direct op maandag met al het bewijs naar buiten komen, in één keer de pijn nemen, de protesten vanuit de Bin Laden-aanhang maar even laten komen en snel door met andere zaken; dat had mij als communicatiemens handiger geleken. Nu maakt de vreugde in de VS geleidelijk plaats voor kritiek op de gang van zaken. Ondertussen is het wachten op de eerste Bin Laden-lookalike die, zwaaiend met een krant van de dag, zichzelf op een scharrige website presenteert als een nog altijd springlevende terrorist. Of - waarschijnlijker - op de bekendmaking van alle ongewenste beelden en de interne discussies daarover via WikiLeaks.

De hofhouding van de president zou beter moeten weten. Het achterhouden van concrete bewijzen maakt de moord op JFK, inmiddels een halve eeuw geleden, nog altijd onderwerp van speculatie. Wie de roemruchte Zapruderfilm heeft bekeken gelooft niks van de officiële lezing over een solistisch optredende Lee Harvey Oswald. Ik neem blindelings aan dat Obama geen enkel risico heeft genomen met de bekendmaking van de dood van Bin Laden. Maar als onderbouwing daarvan zijn de fraaie foto's van Pete Souza niet genoeg.

Kritiek of niet, voorlopig overheerst in de VS nog euforie. Het land is bevrijd van een last die al tien jaar op de schouders van alle Amerikanen drukte. Maar in een week waarin Nederland haar eigen gevallenen gedenkt past het om even te denken aan een uitspraak van iemand die zelf door geweld om het leven kwam: 'I mourn the loss of thousands of precious lives, but I will not rejoice in the death of one, not even an enemy' (Martin Luther King). De dood van een medemens is eigenlijk nooit iets om je echt over te verheugen.